Help je idee door de ambtelijke molen heen

Iedereen wil van het bedrijventerrein Plaspoelpolder in Rijswijk een betere plek maken. Ik ook wel. Urbanisator, aanjager van herontwikkeling, nodigde lokale ondernemers uit om ter plekke frisse ideeën te bedenken. Dat heet ‘placemaking‘, met als motto ‘de bewoners zijn de experts’. Ik zat erbij, op onderzoek uit. 

De ondernemers kwamen, na een ronde door het gebied, met veel ideeën. Leuk, voorspelbaar of geestig. Zo opperde een groep kunstenaars het idee voor een kabelbaan midden over de singel. Het was misschien wel geniaal, maar de vertoonde joligheid maakte het idee een makkelijke prooi voor de Haagse vastgoedman in de zaal. Een meester in het omzagen van pas ontloken ideetjes. 

Hoe zorg je dat ideeën de reis langs tegenstanders en taaie besluitvorming overleven? 

Ik weet het niet precies. Maar ik vermoed dat de inhoudelijke kwaliteit van ideeën alleen, niet voldoende is. Wat dan wel, vraag ik me beroepshalve af. In dit stuk zoek ik het antwoord in de vorm. Een vorm die vooroordelen de pas afsnijdt, affakkelen uitstelt. Die vorm bestaat (onder meer) uit: abstractienivo, uiterlijke vorm, het juiste medium en de benaming van het idee. 

Neem het voorstel ‘we moeten de ingangen van de gebouwen oranje verven’. 

1) Abstractienivo

Een rijtje, met stijgend abstractienivo:

• We verven de ingangen oranje
• We geven de ingangen een kleur
• We markeren de entrees
• We zorgen dat mensen goed kunnen zien waar ze moeten wezen
• We maken van de Plaspoelpolder een gastvrije plek
• We creëren een betere wereld.

Een idee met een te laag abstractienivo levert weerstand op (getsie, oranje). Eentje met een te hoog abstractienivo (‘betere wereld’) heeft een vrijblijvendheid die enthousiaste vergezichten uitlokt, waar iedereen het over eens is. Voelt goed, like Hollywood.

Kan het juiste abstractienivo onenigheid wegnemen? Ja! Vervang ‘de ingang oranje verven’ door ‘laten zien waar je moet wezen’, en je krijgt direct medestanders. Ook uit de club die zei ‘we willen geen oranje, maak liever de straatnamen beter leesbaar’, en uit de groep die zei ‘opvallende lantaarnpalen plaatsen bij entrees’.

Een idee met het juiste abstractienivo komt verder. 

Wanneer er iemand komt die een patroon zichtbaar maakt door ‘oranje’, ‘straatnamen’ en ‘lantaarnpaal’ te verenigen als ‘betere zichtbaarheid’, zien mensen niet alleen dat er overeenstemming is, maar het ruimt ook lekker op. Een onoverzichtelijke berg ideeën blijkt uit maar vier verschillende categorieën te bestaan. Bijvoorbeeld.

2) Vorm

Een tweede verhoger van de overlevingskansen van een idee, is de juiste vorm/medium.

• een door een enthousiaste deelnemer uitgesproken tekst (yes we can!),
• een geschreven tekst, 
• een tekening of een model, 
• een pilot/demo of een geweldig filmpje daarvan.

Hela! Ik zag het eerst even niet, maar dit rijtje gaat ook over abstractienivo.

‘Yes we can’ is heel abstract. Om ambtenaren en investeerders te enthousiasmeren wil je zaken uitgebreider opschrijven (op een lager abstractienivo), terwijl je stiekem misschien al te concrete voorbeelden wilt ontwijken.

Tekenen
Toen Wijkagent Kim de stift pakte en haar idee (een vlonder in de singel) begon te tekenen op een flipover, had ik m’n bewijsmateriaal: tekenen is laagdrempelig, iedereen zegt ‘aha!’ en participeert. En ja, práten over ruimtelijke zaken is lachwekkend onhandig, maar ze tekenen kan iedereen. Tekenen kan wel eens té concreet zijn. Soms moet je even in het midden laten welke kleur die gemarkeerde ingang krijgt.

Tot slot de demo. Nul abstract. Direct op straat aan de slag met stoelen, een rol kunstgras en verf. Echte placemaking. Om zo’n demo-idee te laten groeien, leggen we het op een doorgeefbare manier vast (fotografie, of video, bijvoorbeeld van deelnemers hun ervaringen vertellen en misschien wat cijfers erbij).

Warm begrip

Toen zei iemand ‘bereikbaarheid is het sterkste punt van de Plaspoelpolder’. En ‘kom niet aan de auto!’. Dat was de vastgoedman die vuurde. Maar Thomas, een planoloog, sprak hem tegen en zei dat ‘bereikbaarheid’ niet werkte als vestigingsargument voor de Plaspoelpolder. Je weet: een bereikbare plek kan best een rotplek zijn. Bereikbaar is te plat. En de autolobby bekeer je niet door een tekening te maken, of een demo geven met een maquette vol speelgoedautootjes. Gelukkig is er is dan een derde weg: 

’Bereikbaarheid’ schrappen en een beter woord zoeken. ‘Gastvrijheid’ bijvoorbeeld. 

Gastvrijheid wijst op een goeie plek, heel aardig bereikbaar, waar mensen elkaar kennen en vast ook wat kunnen verdienen. Misschien iets vager dan bereikbaarheid, maar refererend aan een veel bekender, warmer begrip. “Laten we de Plaspoelpolder gastvrijer maken”, zo even uit de losse pols, brengt meer mensen bij elkaar. 

Samengevat: een idee komt verder als het het juiste abstractienivo heeft, dat wil zeggen een rake naam, een korte tekst, een schets, tekening of foto, en dat alles in een mooi, doorgeefbaar jasje. 

Vanzelfsprekend wervend regeltje aan het eind: wilt u de overlevingskansen van uw idee vergroten, bel Klaas.

Stuur een mailtje als je mooie voorbeelden kent van ideeën die het ver schopten dankzij subtiele ’tweaks’ aan abstractienivo, vorm of benaming.

PS: toen we wat nababbelden kwam er nieuwe informatie, een plotwending die een volgend stukje noodzakelijk maakt. Haha.